Instrumenten gemeenteraad

De gemeenteraad heeft een heel palet aan instrumenten tot zijn beschikking. De meeste van die middelen zetten de raadsleden in voor de raadsvergadering.

In het Reglement van Orde is geregeld hoe de raad gebruikmaakt van zijn rechten en bevoegdheden. Bekijk hier het filmpje over het werk van een gemeenteraadslid (Deze link gaat naar een externe website).

Mondelinge vragen

Raadsleden hebben het recht om mondelinge en schriftelijke vragen te stellen aan het college van burgemeester en wethouders.  Het reglement van orde voor de raad vermeldt op welke wijze het college dient te antwoorden en op welke termijn. In de raadsvergadering is een vragenhalfuur gereserveerd voor de raadsleden.

Schriftelijke vragen

De raadsleden gebruiken schriftelijke vragen om extra informatie te krijgen over een bepaald onderwerp. Schriftelijke vragen zijn vaak ook technisch en gedetailleerd van aard. Het is aan de fracties wat ze met de beantwoording doen. Dat kan afdoende zijn, maar ook leiden tot verder onderzoek, het op de agenda plaatsen van een onderwerp of zelfs een interpellatie.

Motie

Een motie is een korte gemotiveerde verklaring over een onderwerp waarover een mening, wens of verzoek wordt uitgesproken. Ieder raadslid kan een motie indienen. Een motie kan aansluiten bij een agendapunt tijdens de raadsvergadering. Neemt een meerderheid van de raad een motie aan, dan neemt daarmee wel de druk toe op het lid van het college van b en w om daarmee iets te doen. Er wordt eerst over het voorstel gestemd en daarna over de motie. Maar moties kunnen ook gaan over onderwerpen die niet op de agenda staan. Daarnaast kennen we nog andere moties. Bij een motie van wantrouwen zegt een raadslid of fractie het vertrouwen op in één of meerdere bestuursleden. Een minder zwaar beladen motie is die van afkeuring, treurnis etc. Zo'n motie is een ernstige waarschuwing aan degene die het betreft.

Amendement

Een amendement is een wijziging in een officieel document, zoals een voorstel, verordening of raadsbesluit. Op basis van het amendement kunnen raadsleden wijzigingen aanbrengen in een voorstel. Bij de stemming wordt eerst over het amendement gestemd en dan pas over het voorstel.

Recht op informatie en inlichtingen

Het college van b en w moet de raad alle inlichtingen geven, die de raad voor de uitoefening van zijn taak nodig heeft. Daarom heeft de raad recht op informatie. Dat is de actieve informatieplicht van het college. Daarnaast heeft de raad recht op antwoord op vragen die hij stelt (passieve informatieplicht).

Interpellatiedebat

De interpellatie wordt vaak gehouden in de vorm van een debat. Het is een zwaar middel om informatie te krijgen van het college over een politiek actueel en gevoelig onderwerp. Een meerderheid van de raad moet instemmen met het houden van een interpellatiedebat.

Initiatiefvoorstel

Raadsleden hebben zelf het recht om voorstellen te doen voor een verordening of een ander voorstel. Zo'n voorstel moet rijp zijn voor besluitvorming. Bij het schrijven van het voorstel kan het raadslid een beroep doen op ambtelijke bijstand.

Raadsonderzoek

De gemeenteraad kan op voorstel van één of meer leden besluiten om onderzoek te doen. Een onderzoekscommissie van de raad heeft een aantal bevoegdheden, die de raad normaal gesproken niet heeft. Zo kan de commissie bestuurders, ex-bestuurders, ambtenaren en ex-ambtenaren van de gemeente oproepen als getuige of deskundige. De commissie heeft ook de mogelijkheid om verhoren onder ede af te nemen.

Ambtelijke bijstand

Raadsleden hebben het recht op assistentie vanuit de gemeentelijke organisatie. Ambtenaren kunnen extra informatie verstrekken over een onderwerp of informatie leveren, die nodig is voor het maken van een raadsvoorstel. Dat gebeurt door middel van het toezenden van documenten. Daarnaast beantwoorden ambtenaren vragen van raadsleden.